ΓΥΝΑΙΚΑ ΚΑΙ ΚΡΙΣΗ ΣΤΑ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΜΟΝΟ...

ΟΙ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΚΡΙΣΗΣ ΣΤΙΣ ΚΥΠΡΙΕΣ ΓΥΝΑΙΚΕΣ

ΟΥΜΟΥΤ ΜΠΟΖΚΟΥΡΤ

29.5.2013

(ΤΟ ΠΙΟ ΚΑΤΩ ΚΕΙΜΕΝΟ ΕΙΝΑΙ ΟΙ ΜΕΤΑΦΡΑΣΜΕΝΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΗΣ ΑΚΑΔΗΜΑΪΚΟΥ ΟΥΜΟΥΤ ΜΠΟΖΚΟΥΡΤ ΑΠΟ ΟΜΙΛΙΑ ΤΗΣ ΣΤΟ ΣΠΙΤΙ ΤΗΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑ)

§  Η παγκόσμια οικονομική κρίση του 2007 προκλήθηκε από την έλλειψη ρευστότητας των αμερικανικών τραπεζών.

§ Αυτή η κρίση που άρχισε από τον τραπεζικό τομέα, επηρέασε τους τομείς των ηλεκτρονικών, της αυτοκινητοβιομηχανίας και των κατασκευών, ενώ πολύ σύντομα επηρέασε και τους άλλους τομείς της βιομηχανίας και των υπηρεσιών.

§  Αυτή η κρίση, η οποία είναι η πιο σοβαρή κρίση της παγκόσμιας οικονομίας από το 1929, γρήγορα επηρέασε κράτη εκτός των ΗΠΑ, όπως η Αγγλία, οι χώρες της Ευρωζώνης, οι χώρες της Ανατολικής Ασίας, καθώς και χώρες αναπτυσσόμενες όπως η Τουρκία.

§ Ενώπιον του κινδύνου ολοκληρωτικής κατάρρευσης των μεγαλύτερων τραπεζών οι κυβερνήσεις προσανατολίστηκαν σε μια προσπάθεια διάσωσης του τραπεζικού τομέα. Η αύξηση της χρηματοδότησης των τραπεζών με τη σειρά της αύξησε τα εθνικά χρέη των χωρών.

§  Η αύξηση των χρεών τελικά οδήγησε τις κυβερνήσεις να στραφούν σε πολιτικές λιτότητας.

§  Ποιο ήταν το περιεχόμενο αυτών των πολιτικών;

§  Η περικοπή κονδυλίων από την παιδεία, την υγεία, τις συγκοινωνίες και άλλους τομείς κοινωνικής πολιτικής, με στόχο τη μείωση των δημόσιων δαπανών.

§  Ο περιορισμός της δημόσιας υπηρεσίας, ιδιωτικοποιήσεις.

§  Μείωση μισθών και συντάξεων, αύξηση των φόρων κατανάλωσης, κατάργηση νομοθεσιών προστασίας της εργασίας, προσπάθεια για θέσπιση νέων νομοθεσιών ανασφάλιστης και ευέλικτης εργασίας.

§  Όπως και σε όλο τον κόσμο, έτσι και στα βόρεια της Κύπρου, η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων ξεκίνησε από τη δεκαετία του 1980.

§  Εδώ και πάρα πολλά χρόνια η οικονομία της Βόρειας Κύπρου «πνίγεται» σε κρίσεις και υψηλά ποσοστά ανεργίας. Παράλληλα, από τη δεκαετία του 1980 με τα πρωτόκολλα που υπογράφονται η Τουρκία επιδιώκει μεταρρυθμίσεις αναδιάρθρωσης που συμπεριλαμβάνουν ιδιωτικοποιήσεις και άλλα μέτρα φιλελευθεροποίησης.

§  Στις 4 Δεκεμβρίου 2013, η «ΤΔΒΚ» και η Τουρκία υπέγραψαν στην Άγκυρα το «Πρόγραμμα Περάσματος στη Βιώσιμη Οικονομία 2013-1015».

§  Αυτό το πρόγραμμα περιέχει πολλά κοινά στοιχεία με τα προγράμματα λιτότητας που υιοθετούνται σε χώρες που έχουν πληγεί από την κρίση.

§  Στόχος είναι η σμίκρυνση του δημόσιου τομέα, η πειθαρχία των δημόσιων οικονομικών, η στήριξη του ιδιωτικού τομέα.

§  Τα κονδύλια από την Τουρκία διοχετεύονται στη στήριξη του ιδιωτικού τομέα.

§  Ιδιωτικοποιήσεις: ιδιαίτερα στην Αρχή Ηλεκτρισμού, Τηλεπικοινωνίες και Λιμάνια.

§  Τα συνδικάτα, τα πολιτικά κόμματα που εκπροσωπούν κυρίως τους εργαζόμενους και κάποιες άλλες οργανώσεις, τάσσονται ενάντια στο οικονομικό πακέτο.

§  Το άρθρο 3.3 του Πρωτοκόλλου περιέχει την ιδιωτικοποίηση πολλών οργανισμών. Έχουν ήδη ιδιωτικοποιηθεί οι τουρκοκυπριακές αερογραμμές, έχει ξεπουληθεί το αεροδρόμιο της Τύμπου και είναι γνωστό ότι ολοκληρώνονται και οι προσπάθειες ξεπουλήματος των Τηλεπικοινωνιών.

§  Το μεγαλύτερο μέρος των οργανισμών που ιδιωτικοποιούνται, αγοράζονται από ομάδες του τουρκικού κεφαλαίου που βρίσκονται στους κύκλους του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ), κάτι που αυξάνει την ένταση ανάμεσα στους Τουρκοκύπριους.

§  Από την άλλη πλευρά είναι ιδιαίτερα δύσκολο να κατανοηθεί η λογική με την οποία ετοιμάζεται η ιδιωτικοποίηση της Αρχής Ηλεκτρισμού. Διότι το μεγαλύτερο πρόβλημα της Αρχής είναι το γεγονός ότι σε εισπράσσει το ποσό από τον ηλεκτρισμό που παράγει. Συγκεκριμένα από την 1 Ιανουαρίου του 2011 μέχρι σήμερα, η κατανάλωση ηλεκτρισμού που δεν έχει πληρωθεί στην Αρχή, από τμήματα της δημόσιας υπηρεσίας, πανεπιστήμια, δήμους, τοπικές αρχές και τζαμιά, φτάνει το ποσό των 311 εκατομμυρίων Τουρκικών Λιρών.

§  Δηλαδή το κράτος αντί να επιδιώξει να εισπράξει αυτά τα οφειλόμενα ποσά, επικεντρώνεται στην ιδιωτικοποίηση.

§  Το γεγονός ότι το οικονομικό πρωτόκολλο δεν λαμβάνει υπόψη του παράγοντες όπως η μικρή οικονομία, η στασιμότητα στην αγορά και η ανεργία, είναι παράγοντας που θα συμβάλει στην περεταίρω εμβάθυνση της κρίσης. Εάν το πρωτόκολλο εφαρμοστεί ολοκληρωμένα, τότε πολλοί οικονομικοί οργανισμοί θα περάσουν υπό το κεφάλαιο της Τουρκίας, στρατηγικοί τομείς όπως ο ηλεκτρισμός και οι τηλεπικοινωνίες θα περάσουν υπό το ιδιωτικό κεφάλαιο, θα επιδεινωθεί η ανισορροπία στα εισοδήματα, θα αυξηθεί η ανεργία και οι εργαζόμενοι θα πειστούν σε χαμηλότερους μισθούς (Ünal Akifler, “Paketin ruhu Anavatan’dan”, Halkın Sesi, 10 Aralık 2012)

§  Ποιες είναι λοιπόν οι επιπτώσεις αυτών των πολιτικών στις γυναίκες;

§  Οι επιπτώσεις που έχουν οι πολιτικές λιτότητας στις γυναίκες, οι οποίες και εφαρμόζονται στη Δύση, είναι ενδεικτικές:

§  Η πιο σοβαρή επίπτωση της κρίσης είναι η αύξηση της ανεργίας ανάμεσα στις γυναίκες. Ένας από τους κυριότερους λόγους για αυτή την εξέλιξη είναι το γεγονός ότι στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη η πλειοψηφία των εργαζομένων στο δημόσιο είναι οι γυναίκες. Στην Ευρώπη, τα 2/3 των εργαζομένων στην παιδεία, στην υγεία και στον τομέα των κοινωνικών υπηρεσιών είναι γυναίκες.

§  Σε έρευνα που έγινε στην Αγγλία το 2011, καταγράφεται ότι η ανεργία ανάμεσα στις γυναίκες έφτασε το υψηλότερο της ποσοστό στα τελευταία 23 χρόνια. Από το 2010 και μετά έχουν απολυθεί 130 χιλιάδες εργαζόμενοι στο τομέα των τοπικών αρχών, από τους οποίους επίσης τα 2/3 είναι γυναίκες.

§  Οι έρευνες δείχνουν ότι σε εποχές κρίσης απολύονται περισσότερες γυναίκες διότι ακόμα υπάρχει μια γενική αντίληψη ότι αυτός που φέρνει το ψωμί στο σπίτι είναι ο άντρας.

§  Σε έρευνα που έγινε το 2005 σε παγκόσμια κλίμακα, το 40% των ερωτηθέντων απάντησε ότι οι άντρες σε εποχές κρίσης έχουν δικαίωμα συνέχισης της εργασίας τους περισσότερο από τις γυναίκες.

§  Μια αυξανόμενη πλειοψηφία στις γυναίκες αναγκάζεται να δουλεύει σε συνθήκες ανασφάλιστης εργασίας (ευέλικτα ωράρια κλπ).

§  Σε συνθήκες κρίσης όπου είναι πιο δύσκολο για τις γυναίκες να εξεύρουν εργασία σε σύγκριση με τους άντρες, αναγκάζονται να αποδεχτούν όρους όπως η ανασφάλιστη εργασία. Σε αυτές τις δουλειές έχουν μικρότερους μισθούς και χωρίς κοινωνικές ασφαλίσεις.

§  Στην Ευρώπη το 32% των γυναικών εργάζεται μισό ωράριο, ενώ το ποσοστό αυτό στους άντρες είναι 8%.

§  Οι γυναίκες που βρίσκονται σε ηλικία γέννας αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην εργασία τους που δεν αντιμετωπίζουν οι άντρες. Στην Ελλάδα οι γυναίκες που ψάχνουν δουλειά στον ιδιωτικό τομέα, δεσμεύονται ότι δε θα μείνουν έγκυες (Guardian, 16 Haziran 2012).

§  Στην Αγγλία το 2009, 30 χιλιάδες γυναίκες απολύθηκαν γιατί έμειναν έγκυες. (Christine Vanden Daelen, Women are the real creditors of the public debt, Committee for the Abolition of Third World Debt webpage, 25 October 2012).

§  Ένα αποτέλεσμα της κρίσης είναι ότι λιγότερες γυναίκες δουλεύουν, η διαφορά ανάμεσα στους μισθούς μεταξύ αντρών και γυναικών αυξάνεται και η πλειοψηφία των γυναικών αναγκάζεται να μένει στο σπίτι εξαρτημένη από το μοναδικό μισθό συζύγου/πατέρα.

§  Υπό αυτές τις συνθήκες καταστρατηγούνται όλες οι κατακτήσεις των γυναικών. Όσο αυξάνεται η ανεργία στις γυναίκες, όσο το κράτος αποσύρεται από τον κοινωνικό του ρόλο (π.χ νηπιαγωγεία, φροντίδα τρίτης ηλικίας), οι γυναίκες αναγκάζονται να επιστρέψουν στον παραδοσιακό τους ρόλο που επιβάλλεται από τις διαφορές φύλου. Όσο αυξάνονται οι υποχρεώσεις στη φροντίδα του παιδιού ή των ηλικιωμένων, όσο αυξάνονται οι υποχρεώσεις στο σπίτι, τόσο περισσότερο οι γυναίκες δυσκολεύονται στην εξεύρεση εργασίας.

§  Έρευνες που έγιναν δείχνουν επίσης ότι λόγω της κρίσης αυξάνεται και η βία στο σπίτι.

§  Τον Μάρτιο του 2011 στην Ελλάδα δημιουργήθηκε ειδική τηλεφωνική γραμμή βοήθειας προς τις γυναίκες. Στον πρώτο χρόνο λειτουργίας της δέχτηκε κλήσεις από 6 χιλιάδες γυναίκες. Οι αριθμοί αυτοί αυξάνονται από μήνα σε μήνα (Guardian, 16 Haziran 2012).

§  Δυστυχώς στη Βόρεια Κύπρο δεν έχουν γίνει έρευνες που να δείχνουν τις επιπτώσεις του οικονομικού προγράμματος στις γυναίκες.

§  Μπορεί όμως να λεχθεί το εξής: Το οικονομικό πρόγραμμα του 2012 περιέχει ιδιωτικοποιήσεις σε ένα μεγάλο φάσμα. Είναι βέβαιο ότι αυτή η πολιτική θα αυξήσει την ανεργία. Η ανεργία αποτελεί ήδη μεγάλο πρόβλημα στη Βόρεια Κύπρο και σε συνδυασμό με τις παραδοσιακές προσδοκίες από τις γυναίκες σε συνθήκες κρίσης, τότε θα πρέπει να αναμένεται ότι η αύξηση της ανεργίας ανάμεσα στις γυναίκες θα γίνεται περισσότερο αποδεχτή.

§  Για παράδειγμα η πλειοψηφία των εργαζομένων στο δημοτικό και στο κολλέγιο του Πανεπιστημίου Ανατολικής Μεσογείου που έχουν ιδιωτικοποιηθεί, ήταν γυναίκες. Η αγορά αυτών των θεσμών από το Κολλέγιο Ντογά της Τουρκίας, κατάργησε και πολλά δικαιώματα των εργαζομένων.

§  Υπό αυτές τις συνθήκες οι εργαζόμενοι δεν έχουν πολλές επιλογές. Είτε θα αποδεχτούν να εργάζονται με μικρότερους μισθούς, είτε θα αναγκαστούν να μεταναστεύσουν λόγω ανεργίας.

§  Στη Βόρεια Κύπρο υπάρχει μεγάλη διαφορά μισθών και δικαιωμάτων ανάμεσα στο δημόσιο και στον ιδιωτικό τομέα.

§  Για παράδειγμα είναι γνωστό ότι στον ιδιωτικό τομέα έχουν απολυθεί πολλές γυναίκες που είναι σε περίοδο γέννησης του παιδιού τους. Απολύθηκαν ακόμα πολλές γυναίκες με την υποψία και μόνο ότι έμειναν ή θα μείνουν έγκυες.